قلب عضوی است که آنرا موتور بدن نیز می نامند . قلب انسان در هر دقیقه 70 تا 75 بار می زند  . این تعداد در سنین مختلف فرق می کند بطوریکه در یک کودک یک ساله 130 و در 10 سالگی 90 و معمولاً از 12 سالگی تا 70 سالگی 75 بار در در دقیقه ضربان دارد       در سنین پیری ضربان قلب دوباره زیاد می شود . ضربانات قلب بستگی به عوامل روحی و بدنی نیز دارد بطوریکه در هنگام فعالیت بدنی و نیز در هنگام خشم و تب زیاد و اضطراب و ناراحتی مقدار آن زیادتر می شود .

برای مطالــعه ی بیــشتر به ادامــه مطــلب مراجــعه فرمــایید

  در جانداران هر چه جثه کوچکتر باشد ضربان قلب بیشتر است و هرچه بزرگتر باشد تعداد ضربان کمتر خواهد بود . مثلاً در اسب این تعداد 30 و در موش حدود 300 است .  قلب تنها عضو بدن است که اعصاب خودکار دارد . بطوریکه اگر قلب قورباغه ای را از بدنش جدا کنیم به مدت حدود20  دقیقه به ضربان خود ادامه خواهد داد . قلب دارای 4 حفره بنام دهلیز و بطن است . دو حفره بالایی دهلیز و 2 حفره پائینی بطن نام دارند . دهلیز و بطن چپ با هم و دهلیز و بطن راست نیز با هم ارتباط دارند . بین 2 طرف با هم   ارتباطی  وجود ندارد   بین دهلیز و بطن دریچه ای وجود دارد که باز و بسته می شود .   خون توسط سیاهرگ به دهلیز راست وارد می شود و از آنجا به بطن راست می رود و از بطن راست به ریه ها می رود ، در آنجا تبادل گازی صورت می گیرد و اکسیژن دار می شود و بعد به دهلیز چپ وارد می شود . از دهلیز چپ به بطن چپ توسط سرخرگ آئورت که بزرگترین سرخرگ بدن است بتمام نقاط بدن می رسد . این اعمال در اثر انبساط و انقباض قلب صورت می گیرد . عضله قلب بسیار قوی است و مادامی که ما زنده هستیم مشغول فعالیت است . قلب در 24 ساعت 10080 لیتر خون بتمام نقاط بدن می رساند .  رگ ها ( سرخرگ ها ، سیاهرگ ها و مویرگ ها ) 1 – سرخرگ ها : رگهایی هستند که در آنها خون قرمز یا تصفیه شده جریان دارد . خون با فشار سرعت زیاد در سرخرگ ها جریان دارد . جهت خون در سرخرگ ها از قلب به طرف اندامها است . با اینکه خون از قلب به طور متناوب در سرخرگ ها می ریزد ، جریان خون در آن مداوم و پیوسته است و این بخاطر خاصیت الاستیکی جدار سرخرگ هاست . در بیماری آترواسکلروز یا تصلب شرایین این خاصیت از بین می رود . اگر دست را روی یک سرخرگ قرار بدهیم ، نبض یا ضربان قلب را می توان لمس کرد . خون با فشار زیاد در سرخرگ ها جریان دارد و مقدار فشار خون در یک فرد بالغ و سالم 120 میلی متر جیوه ( فشار بالا ) روی 80 میلی متر جیوه ( فشار پائین ) می باشد  . 2 - سیاهرگ ها : رگهایی هستند که در آنها خونی که از اندامها آمده جریان دارد و توسط سیاهرگ های بزرگ به قلب یعنی دهلیز راست می ریزد . بنابراین جهت سیاهرگ از اندامها به طرف قلب است . فشار خون در سیاهرگ خیلی کم است بطوریکه در نزدیکی قلب بصفر می رسد ولی عواملی هستند که به بازگشت خون به قلب کمک می کنند . عامل اصلی فشار ناچیزی است که بوسیله انقباض بطن چپ در رگها حاصل شده است . دیواره سیاهرگ از سرخرگ نازکتر است و نیز مقاومت کمتری دارد . ساختمانی بنام دریچه لانه کبوتری وجود دارد که مانع بازگشت خون در سیاهرگ می شود . مهمترین بیماری سیاهرگها واریس است .   3 – مویرگ ها : رگهای ریز و کوچکی هستند که در اندامها وجود دارند و باعث تغذیه اعضا و بافتهای مختلف می شوند . مولکولها و گلبولهای سفید از دیواره آنها گذشته و وارد بافت ها می شوند . فشار خون در مویرگ ها کم و حدود 10 میلی متر جیوه است . مویرگ ها حد واسط سرخرگ ها و سیاهرگ ها هستند . خون   خون مایعی است قرمز رنگ با طعمی شور و بوسیله معرف های شیمیایی واکنش قلیایی نشان می دهد . مقدار آن برابر یک سیزدهم وزن بدن است و دارای بوئی مخصوص است . مهمترین عمل خون رساندن غذا و اکسیژن به بافتهای بدن می باشد . در هنگام حرکت در رگها خون مایع است ولی پس از خروج از آن منعقد می شود . خون از 2 جزء اصلی تشکیل شده است : پلاسما و گلبولها      پلاسما شامل آب – آلبومین – فیبرینوژن – گلوکز و مواد معدنی است .    گلبولها خود 2 دسته اند : گلبولهای قرمز که عمل آنها رساندن اکسیژن به اعضاست و گلبولهای سفید که وظیفه آنها دفاع از بدن در مقابل عفونت هاست . در ضمن در سرم مواد دیگری از قبیل هورمن ها – آنزیم ها – گازها و مواد زائد نیز وجود دارد . انعقاد خون یک عمل آنزیمی است و آنزمی که باعث این عمل می شود ترومبین نام دارد . ولی انعقاد خون طی یک سلسله اعمال شیمیایی ایجاد می شود . برای انعقاد خون وجود ویتامین K و کلسیم ضروری است  لنف مایعی است بیرنگ متمایل به زرد که رگهای لنفاوی جریان دارد . لنف دارای 97 % پلاسما و 3 % گلبول است . لنف گلبول قرمز و پلاکت ندارد . بطور کلی مواد زائد لنف بیش از خون است در حالیکه اکسیژن خون بیش از لنف است  دستگاه گوارش دستگاه گوارش که عمل هضم و جذب غذاها را به عهده دارد از 2 قسمت تشکیل شده است ، لوله گوارش که شامل دهان – مری – معده – روده باریک و مخرج است و دیگر اعضاء مثل پانکراس و کبد و غدد بزاقی  مری لوله ایست که طول آن تقریبا؛ در حدود 25 سانتیمتر و عرضش 2/5 تا 3 سانتیمتر است . از نظر موقعیت پشت نای قرار دارد و از حلق تا معده امتداد دارد و از دیافراگم می گذرد . مری از نظر بافت شناسی از 3 لایه درست شده است : لایه مخاطی – لایه ماهیچه ای و لایه پوشش خارجی   معده    عضویست بشکل کیسه که مقدار متوسط 1/5 لیتر تا 2 لیتر گنجایش دارد . از نظر موقعیت در طرف چپ شکم و زیر دیافراگم قرار دارد . سوراخ ورودی آن را کاردیا و سوراخ خروجی آن را پیلور می نامند   پیلور بوسیله یک اسفنگتر ( دریچه ) همیشه بسته است . ضخامت معده 2-3 میلیمتر است و از 3 لایه مخاطی که دارای غدد ترشحی اسیدکلریدریک و لایه ماهیچه ای و لایه پوشش خارجی تشکیل شده است . بعضی از غذاها در معده جذب می شوند و بعضی از داروها و بعضی از مواد نیز در آن هضم می شوند روده باریک  از معده شروع می شود و به روده بزرگ ختم می شود . طول آن تقریباً حدود 8 متر و قطر آن  3 - 2/5  سانتیمتر است . روده از 3 قسمت اصلی درست شده است . دوازدهه یادئودنوم ژژونوم و ایلئوم . قسمت آن دوازدهه است چون محتویات معده و شیره پانکراس و صفرا به آن می ریزند . دیواره روده باریک از 3 قسمت مخاط و عضلات و لایه خارجی تشکیل شده است . هضم غذا و جذب آن در روده باریک انجام می شود . رگهای زیادی روده باریک را احاطه کرده اند . غذای جذب شده از روده بوسیله رگهای لنفاوی و سیاهرگ ها به وسیله سیاهرگ باب به کبد می ریزد و از آنجا به قلب می رود  روده بزرگ  از انتهای روده کوچک شروع و به مخرج ختم می شود . طول آن برابر 1/5 متر و قطرش 8-10 سانتیمتر است . روده بزرگ شامل 3 قسمت سکوم ، کولون و رکتوم است . زائده آپاندیس در انتهای سکوم قرار دارد . کولون خود شامل3  قسمت است : صعودی – افقی – نزولی دیواره روده بزرگ شامل 3 لایه مخاطی – عضلانی و لایه خارجی است . مخاط روده بزرگ پرز ندارد . در این روده غذا هضم نمی گردد و بیشتر محل مواد زائدی است که از هضم غذا ها مانده است . غدد دستگاه گوارش : شامل غدد بزاقی – غدد معده – غدد روده – کبد و لوزالمعده است . غدد بزاقی شامل غدد بزاقی بناگوش – تحت فکی و زیرزبانی است که ترشحات خود را از مجاری مخصوص به دهان می ریزند . عمل بزاق نرم کردن مواد غذایی در هنگام جویدن و هضم برخی از مواد است . آنزیم بزاق آمیلاز نام دارد . غدد معدی غددی هستند که تشرح اسید کلریدریک را به عهده دارند . هر غده دارای 2 نوع سلول است ، سلول اصلی که اسید ترشح می کند و سلولهای جداری . غدد روده ای در ضخامت بافت مخاطی روده قرار دارند و شامل 2 نوع غده است : یکی غدد برونر و دیگری غدد لیبرکون این غدد ترشحاتی دارند که باعث هضم غذاها می شوند  پانکراس از مهمترین غده های گوارشی است . شکل آن تقریباً مثلثی است . وزن آن تقریباً 85 گرم و زیر معده و پشت آن بوضع افقی قرار دارد . مجرای ترشحی آن ویرسونگ نام دارد و این مجرا به آمپول واتر که در دوازدهه جای دارد متصل می شود . 2 نوع غده در آن وجود دارد . غدد برون ریز که شیره دوازده را ترشح می کنند و دیگری غدد درون ریز که انسولین ترشح می کنند و آنرا در خون می ریزند . شیره پانکراس مایعی است که باعث هضم عده زیادی از مواد می شود . آنزیم های این شیره عبارتند از : آمیلاز – مالتاز – تریپسین و لیپاز . انسولین ترشح داخلی این غده است که عمل آن تنظیم قند خون است  کبد بزرگترین غده بدن است وزن آن در حدود 2 کیلوگرم است و در زیر دیافراگم در طرف راست شکم قرار دارد . سطح بالایی آن محدب و سطح زیرین آن مقعر است . کبد دارای نافی است که رگها و اعصاب و مجاری صفروای از آن داخل یا خارج می شوند . دارای 4 لوب راست و چپ – عقب و جلوست . مهمترین رگی که وارد کبد می شود سیاهرگ باب است . این سیاهرگ غذای هضم شده و خون روده ها را به کبد می آورد . کبد از خون آورده شده موادی را که زائد یا سمی باشند می گیرد و گلوکز زیادی را گرفته و خونی را که به جریان می اندازد از هر نظر دارای خاصیت طبیعی بوده و مقدار گلوکز آن 1 گرم در لیتر است . سلولهای کبد بسیار پرکار و فعال هستند . روی این اصل سلولهای کبد بزرگ و دارای چند هسته می باشند . صفرا در کبد ساخته شده و بوسیله مجاری صفراوی به روده می ریزد . سایر اعمال کبد عبارتند از : ساختن اوره – فیبرینوژن – هپارین و ساختن و اندوختن و تخریب چربی و تبدیل کاروتن به ویتامین A و تبدیل گلیکوژن به گلوکز دستگاه تنفس   تنفس عبارتست از جذب اکسیژن از محیط  و دفع دی اکسید کربن . این تبادل گازی توسط دستگاه تنفس صورت می گیرد . دستگاه تنفس در انسان شامل مجاری یا راههای عبور هوا و شش هاست . مجاری تنفسی : وظیفه این مجاری عبور هوا از خارج به داخل ریه هاست . این مجاری شامل حفرات بینی ، حلق ، حنجره ،‌ نای و نایژه هاست . نای : لوله ایست به طول متوسط 12 سانتیمتر که 2-3 سانتیمتر قطر دارد . نای حنجره را به نایژه ها وصل می کند و در ساختمان آن غضروف های نعلی شکل بکار رفته است و یک بافت پیوندی قابل ارتجاع دو انتهای غضروف فعلی شکل را به هم وصل میکند . نای بدو شاخه بنام نایژه تقسیم می شود که هر نایژه وارد یک شش می شود . همراه نایژه عروق و اعصاب نیز وارد شش ها می شوند که این محل را ناف ریه می نامند . نایژه به نایژک ها تقسیم می شوند و هر نایژک به یک کیسه ختم می شود که کیسه هوایی یا آلوئول نامیده می شود . شش ها  شش ها دو کیسه یا توده اسفنجی قابل ارتجاع می باشند که در قفسه سینه جای دارند . رنگ ان خاکستری یا قرمز است . روی آن را پرده ای بنام جنب می پوشاند . شکل این عضو هرمی است که قاعده آن پائین و راس آن بالاست . دیافراگم قفسه سینه را از شکم جدا می سازد . وزن شش ها در حدود 900 تا 1200 گرم است . ریه راست از ریه چپ بزرگتر است . ریه راست دارای 3 لب و ریه چپ 2 لب دارد . کوچک بودن ریه چپ بعلت جایگزینی قلب در سمت چپ سینه است . کیسه هوایی کوچکترین واحد ساختمانی ریه است و تبادل گازی در این محل انجام می شود . کیسه هوایی را عروق زیادی احاطه کرده است و کیسه از یک ردیف بافت پوش سنگفرشی ساخته شده است . حدود 2 میلیون کیسه هوایی داریم . دو شبکه خونی ریه را خونرسانی می کنند . شبکه تنفسی – شبکه تغذیه ای دستگاه دفع ادرار دستگاهی است که مواد زائد که برای بدن زیان بخش است و از متابولیسم و سوخت و ساز مواد حاصل می شود را بصورت ادرار از بدن بوسیله کلیه ها دفع می کند . دستگاه ادرار شامل 2 کلیه – دو میزنای – یک مثانه و مجرای خروجی ادرار است کلیه ها    کلیه عضوی است بشکل لوبیا که در طرفین ستون فقرات زیر دیافراگم و در ناحیه کمر قرار رگفته است . رنگ آن قهوه ای مایل به قرمز است . کلیه راست کمی پائین تر از کلیه چپ است . وزن آن برابر 150 گرم است . عروق و اعصاب کلیه از راه ناف آن وارد کلیه می شوند . کلیه از نظر ساختمان بافتی شامل منطقه قشری و منطقه مرکزی است . منطقه قشری شامل ساختمانهای دانه ای بنام دانه های مالپیگی است که در داخل آن عروق فراوانی وجود دارد و تبادل مواد در همین ساختمان کوچک انجام می شود و قسمت مرکزی شامل لوله هایی بنام لوله های ادراری که ادرار را هدایت می کنند که بداخل محفظه ای بنام لگنچه بریزند طحال عضوی کوچک است که در طرف چپ شکم و پشت معده قرار گرفته است . عملش در برخی موارد دفاع از بدن در مقابل میکروب هاست . در دوره ای از عمر تولید گلبولها را بر عهده دارد و همواره گلبولهای پیر و فرسوده در آن از بین می روند . وزن آن حدود 200 گرم است . طحال می تواند بزرگ شود و گاه تا 20 برابر حجم خود می رسد ( مثلا ًُ در برخی بیماریهای عفونی ) از نظر بافت شناسی ساختمان طحال از پولپ سفید و قرمز ساخته شده است . در پولپ سفید لنفوسیت ها و در پولپ قرمز مویرگهای خونی قرار دارند  دستگاه عصبی انسان   دستگاه عصبی انسان شامل مغز – نخاع – و سلسله اعصاب نباتی است . نخاع طناب سفید رنگی است که طول آن در افراد مختلف است . طول تقریبی آن 45 سانتیمتر و قطر آن حدود یک سانتیمتر است . نخاع در مجرایی که بین ستون مهره ها ایجاد می شود جای دارد . 31 جفت عصب نخاعی از نقاط مختلف نخاع خارج می شوند . نخاع دارای 2 ماده خاکستری و سفید است . ماده خاکستری شامل سلولهای عصبی فاقد پوشش میلین و ماده سفید شامل رشته های عصبی دارای میلین است. سلولهای عصبی قدامی نخاعی حرکتی و سلولهای قسمت خلفی حسی می باشند . مهمترین اعصابی که از نخاع منشاء می گیرند عبارتند از شبکه گردنی – عصب فرنیک – بازویی – کمری – خاجی که عصب سیاتیک از آن خارج می شود  بصل النخاع پائین ترین بخش مغز است . دارای 3 سانتیمتر طول و 10 گرم وزن است . بصل النخاع ، نخاع را به سایر نقاط مغز ارتباط می دهد . شکل بصل النخاع بصورت یک مخروط ناقص است که قاعده بزرگ آن بالا و قاعده کوچک آن پائین قرار گرفته است . مخچه در عقب آن قرار گرفته است . بطن چهارم در این عضو قرار دارد . بسیاری از مراکز حیاتی در این عضو هستند . این عضو نیز دارای ماده خاکستری و سفید است . در بصل النخاع مرکز تنظیم تنفس قرار دارد و قطع نخاع باعث مرگ انسان می گردد . در ضمن این عضو مرکز اعمال گوارشی از قبیل جویدن ، بلع ، سرفه و استفراغ و نیز مرکز تغییر دهنده قطر رگهاست . مخچه  با وزنی در حدود 140 گرم و در بالا و عقب بصل النخاع قرار دارد . این عضو بوسیله 3 جفت پایه به پشت مغز متصل می شود . مخچه نیز از ماده سفید و خاکستری ساخته شده است. ماده خاکستری در خارج مخچه و ماده سفید در داخل آن است . سطح آن صاف نیست و شیارهایی دارد . مخچه در حفظ تعادل بدن و تنظیم انقباض ماهیچه ها دخالت دارد . قطع آن اختلالی در تعادل ایجاد می کند ولی اعمال تعذیه ای مختل نمی گردد . اگر آسیب در یک طرف مخچه ایجاد شود هنگام راه رفتن بدن به همان طرف منحرف می شود . مغز عضوی است که در جمجمه قرار گرفته است . نمو آن در انسان بیش از سایر موجودات است . از 2 نیمکره راست و چپ درست شده است که یک شیار عمیق آن 2  را از همدیگر جدا می سازد وزن متوسط آن 1160 گرم است ولی در زنان وزن آن کمتر از مردان است . دو نیمکره بوسیله پلی به هم متصل می شوند . سطح مغز دارای شیارهای فراوانی است . 3 شیار مهم و عمیق تر از سایر شیارها وجود دارد بنام سیلویوس – رولاندو و عمودی . این 3 شیار سطح مغز را به منطقه پیشانی آّهیانه – پس سری و گیجگاهی تقسیم می کنند . مغز از ماده سفید و خاکستری ساخته شده است . ماده خاکستری در خارج و ماده سفید در داخل قرار گرفته است . مغز مرکز شعور و ادراک و حافظه و هوش است . اگر مغز آسیب ببیند ولی بخش های دیگر مغز سالم بمانند جانور شعور و ادراک خود را از دست می دهد و بی خبر از محیط اطراف می شود ولی سایر اعمال حیاتی پابرجاست . مخ مرکز احساس لمسی – بینایی – شنوایی – چشائی و بویایی است و نیز مراکز حراکتی و مراکز خاطره ها و مراکز ارتباطی در آن قرار دارد